به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا،به نقل از آل نور،دو مورد از آسیب های فضای مجازی که مخصوصا جوانان را تحت تاثیر قرار می دهد شامل اعتیاد به اینترنت و هرزه نگاری اینترنتی می باشد.

اعتیاد به اینترنت

 

اکثر مردم با شنیدن کلمه اعتیاد، به سراغ اعتیاد به مواد مخدر می روند مثل اعتیاد به تریاک، هرویین، حشیش وسایر اعتیادها را در نظر نمی گیرند.با این حال متخصصان دامنه ی مواد اعتیاد آور را بسیار گسترده می دانند.با پیشرفت علوم و تکنولوژی اعتیادهای جدیدی هم در رابطه با آنها شناخته شده اند مثل اعتیاد به خرید یا اعتیاد به اینترنت. روانشناسان ترجیح می دهند به جای کلمه ی اعتیاد از اصطلاح وابستگی استفاده کنند.این اصطلاح در مورد اینترنت شاید رساتر باشد ولی در این مقاله از همان اصطلاح مرسوم اعتیاد استفاده می کنیم. با رشد و اهمیت کامپیوتر و اینترنت در زندگی روزمره مردم هر روز بیشتر و بیشتر به اینترنت دسترسی پیدا می کنند.این شبکه جهانی آگاهی بخش، مهیج، سرگرم کننده و بسیار جذاب است.افراد از طریق اینترنت فعالیت های بسیار متنوعی را می توانند انجام دهند.اینترنت در کنار فواید بسیار فراوانی که دارد،مضراتی هم می تواند داشته باشد. که یکی از این مضرات اعتیاد به اینترنت می باشد.اختلال اعتیاد به اینترنت، یک اختلال روانشناختی است که با تاب و تحمل فرد و گوشه گیری او در ارتباط است(فریس،2001)و اختلالات عاطفی و قطع روابط اجتماعی ره آورد اعتیاد به اینترنت است.

 

 

عقاید مختلف و گاه متضادی در مورد اعتیاد به اینترنت ابراز می شود.برخی معتقدند به خاطر این که اینترنت می تواند زندگی عادی فرد را مختل سازد اعتیاد زا است.در مقابل برخی دیگر منکر وجود اختلالی به نام اعتیاد به اینترنت هستند.این گروه استدلال می کنند که آن لذت و خوشی که افراد از کوکایین و دیگر مواد مخدر به دست می آورند، قابل مقایسه با لذتی که افراد از اینترنت به دست می آورند نیست.با این وجود، خواه یک اختلال جدی و وخیم وجود داشته باشد یا خیر، اعتیاد به اینترنت زندگی بسیاری از مردم را مختل کرده است.افراد معتاد به اینترنت همانند سایر معتادان همه ی فکر و ذکرشان را معطوف به اینترنت کرده اند و از کارهای روزمره ی خودشان غافل شده اند و همین اختلال در زندگی کافی است که به این پدیده بیشتر توجه کنیم و به فکر راه و چاره باشیم.

 

 

همانطور که گفته شد اعتیاد به اینترنت گستره ی وسیعی را شامل می شود .در میان این گستره ی وسیع نمونه های متفاوت و متمایزی پیدا می شوند.نوجوانی که با شور و اشتیاق زیاد از مدرسه به خانه بر می گردد تا به سراغ بازی های کامپیوتری و اینترنتی برود، یا زن میان سالی که ماهانه مقادیر زیادی از در آمدش را صرف چت کردن می نماید و یا برعکس تاجری که به دنبال برنامه های مالی اش به طور مستمر ان لاین است و نمی تواند خودش را از آن فارغ سازد، همگی نمونه های متفاوتی از اعتیاد به اینترنت می باشند.همچنین نوع فعالیت هایی که افراد معتاد به اینترنت انجام می دهند ممکن است متفاوت باشد مثل بازی های کامپیوتری، چت کردن، وبگردی و حالت وسواسی بررسی ایمیل.

 

 

افراد زیادی هستند که وقت زیادی را به اینترنت اختصاص می دهند ولی لزوما همه ی آنها معتاد به اینترنت نیستند .عامل زمان فقط یکی از شاخص های اعتیاد به اینترنت می باشد.شخص معتاد به اینترنت اغلب مشکلات روانشناختی مختلفی را نیز دارا است.این مشکلات ممکن است که در زمینه ی ارتباط با همسر، اععضای خانواده، رییس و همکاران باشد.ویا همراه با مشکلات کاری، دانشگاهی،یا اضطراب جدایی باشد.استفاده از اینترنت به شخص کمک می کند از مشکلات اجتناب کرده و سپری بین ناخودآگاه ذهن و افکار و احساسات منفی که پایه و اساس مشکل می باشند ایجاد نماید.بنابراین جای تعجب نیست که اغلب اوقات اینترنت برای این افراد به عنوان یک وسیله ی فرار از مشکلات باشد.البته واضح است که درگیری زیاد فرد با اینترنت نه تنها مشکلات وی را حل نکرده بلکه گاهی اوقات اوضاع بدتر هم می شود.ولی این باطن قضیه است و در ظاهر فرد آرامش موقت و لذت بخشی را تجربه می کند. این حالت بیشتر شبیه به تاثیر داروهای مخدر و الکل می باشد که فرد با خود تجویزی این مواد، آرامش ظاهری را تجربه می نماید.اگر اینترنت اولین و تنهاترین مکانیسم کنار آمدن با این احساسات منفی باشد، به احتمال زیاد فرد شدیدا به اینترنت اعتیاد پیدا می کند.با این توصیف مکانیسم اعتیاد به اینترنت تفاوت اندکی با اختلالات اعتیادی-وسواسی مثل قمار بازی،الکلیسم، وابستگی دارویی و…خواهد داشت.

 

 

نشانه های اعتیاد به اینترنت

 

اعتیاد به اینترنت مثل سایراعتیادها، نشانه های خاص خودش را دارد.متخصصین هم با توجه به همین نشانه ها آزمونهای تشخیص اعتیاد را تهیه می کنند.فرینگ(1999)هشت نشانه ی اساسی را برای اعتیاد به اینترنت به شرح زیر بر می شمرد:

 

1-فقدان کنترل-شخص دارای اعتیاد به اینترنت بر روی میزان وقتی که به اینترنت اختصاص می دهد کنترلی ندارد. یعنی قادر نیست که استفاده ی خود را از اینترنت متوقف یا محدود سازد.چنین شخصی همیشه به خود یا دیگران قول می دهد که استفاده از اینترنت را متوقف ساخته یا کاهش می دهد ولی در عمل قادر به این کار نیست و همیشه قولش را زیر پا می گذارد.

 

2-دروغ گفتن-فرد معتاد به اینترنت با دیگران صادق نیست.و همیشه راجع به زمانی که به اینترنت اختصاص می دهد یا نوع فعالیت هایش در اینترنت به اطرافیان دروغ می گوید.

 

3-پیامدهای منفی-فرد معتاد به اینترنت به خاطر این که زمان زیادی را به اینترنت اختصاص می دهد پیامدهایی منفی هم برای خودش و هم برای نزدیکان و خانواده اش به ارمغان خواهد آورد.

 

4-رفتار نادرست-شخص معتاد که از طریق اینترنت با دیگران ارتباط برقرار می کند .معمولا این کار را به صورت بی نام و یا با یک نام مستعار انجام می دهد.در این گونه ارتباطات فرد هیچ گونه ملاحظه ای که افراد در ارتباطات واقعی با یکدیگر رعایت می کنند،رعایت نکرده و این عامل باعث می شود اخلاق و ارزش هایش به مخاطره بیفتد.

 

5-کامپیوتر به عنوان اولین اولویت زندگی-فرد معتاد به اینترنت برای کامپیوتر در زندگی روزانه اش ارزش فوق العاده ای قائل می شود.هر چند که اطرافیانش نسبت به استفاده از کامپیوتر نظری مخالف با نظر وی داشته باشند. شخص وجود مشکل را انکار کرده و اعمال خود را همواره توجیه می نماید.

 

6-افسردگی و ناامیدی-هروقت چیزی باعث محرومیت فرد از اینترنت شود و یا دسترسی او را به اینترنت محدود سازد،احساس افسردگی یا اضطراب و ناامیدی به فرد دست می دهد.

 

7-شیفتگی-هنگامی که فرد از کامپیوتر استفاده نمی کند، تمایل و شیفتگی زیادی به کامپیوتر یا فعالیت های وابسته به کامپیوتر از خود نشان می دهد.فرد معتاد به اینترنت موقعی که مشغول انجام کارهای دیگری مثل شام خوردن، کار روی یک پروژه و …است، دائما به کامپیوتر، اینترنت و سایر فعالیت های وابسته به آن فکر می کند.

 

8-بالا رفتن مخارج-افرادمعتاد به اینترنت در زندگی با مشکلات مالی زیادی روبرو می شوند که همه ی این مشکلات ناشی از هزینه های صرف خرید سخت افزارهای کامپیوتری، سرویس های اینترنت، تلفن ویا هر هزینه ی دیگری که مرتبط با کامپیوتر باشد،بر وی تحمیل می گردد.

 

پیامدهای اعتیاد به اینترنت

 

عموما کاربران اعتیاد به اینترنت 40 تا 50 ساعت در هفته را به اینترنت اختصاص می دهند.برای تطبیق دادن زندگی با این استفاده ی مفرط ، الگوهای خواب این افراد به هم می خورد.چون اکثر شبها بیدار می مانند وصبح هم برای رفتن به مدرسه یاسرکار خود به کمبود خواب دچار می شوند واین بی خوابی بر عملکردهای شغلی یا تحصیلی آنان صدمه وارد می کند.

 

کسانی که دچار اعتیاد اینترنتی شدید هستند معمولا از کافئین استفاده می کنند تا بر خواب خود غلبه نمایند.وقتی به این صورت خواب از بین می رود، خستگی جسمانی ظاهر می گردد و بر عملکرد تحصیلی یا شغلی فرد تاثیر منفی می گذارد.سیستم ایمنی بدن فرد هم آسیب دیده و وی را در برابر امراض آسیب پذیر می سازدبه علاوه نشستن های طولانی فرد پشت کامپیوتر، منجر به کاهش حرکات ورزشی مناسب شده و خطر پذیری فرد را در برابر امراض مچی و ضرب دیدگی پشت یا خستگی چشم را افزایش می دهد.علاوه بر عوامل خطرزای جسمانی که به آنها اشاره شد، استفاده زیاد از اینترنت به روابط خانوادگی، تحصیلی وشغلی فرد آسیب می رساند که در اینجا به طور مبسوط تری مورد بررسی قرار می گیرد.

 

مسائل خانوادگی

 

در موارد متعددی استفاده ی زیاد از اینترنت باعث از هم گسیختگی ازدواج، روابط زناشویی وروابط والدین –فرزندی گردیده است.افراد معتاد به اینترنت وقت کمتری از زندگی شان را به مردم اختصاص می دهند و در عوض بیشتر اوقاتشان را در انزوا صرف کامپیوتر می کنند.روابط زناشویی فرد معتاد به اینترنت بسیار تحت تاثیر قرار می گیرد و با مسوولیت ها و وظایف اودر خانه تداخل می کند.این افراد از اینترنت به عنوان بهانه ای برای طفره رقتن از ضروریات زندگی خانوادگی استفاده می کنند و از روی اکراه وظایف شخصی و وظایف خانوادگی خویش را انجام می دهند.افراد معتاد به اینترنت مثل الکلی ها سعی می کنند که اعتیادشان را مخفی کنند و درباره جلسات طولانی که به اینترنت اختصاص می دهند دروغ می گویند.ویا هزینه هایی را که صرف اینترنت کرده اند را از دیگران مخفی می کنند.این چنین ویژگی های شخصیتی ورفتاری علاوه براین که هزینه های سنگینی را بر خانواده وفرد تحمیل می کندباعث بروز بی اعتمادی در خانواده می شود وبه کیفیت روابط خانوادگی نیز لطمه می زند(فرینگ، 1999).

 

مسائل تحصیلی

 

استفاده از اینترنت در محیطهای دانشگاهی تمامی کشورها در سالهای اخیر افزایش چشمگیری یافته است.طوری که دانشگاه همیشه در صف اول استفاده از اینترنت قرار دارد.قبلا تمرکز اصلی بر روی تحقیقات استادان و ارتباطات بود.با ورود سخت افزارها و نرم افزارهایی با کیفیت بالا و قیمت پایین و رشد محیط گرافیکی، استفاده از اینترنت در بین دانشجویان افزایش زیادی داشته است.اینترنت نقش بسیار گسترده ای در تولید علم و توزیع آن داشته است.به عبارت دیگر رابطه ی علم و تکنولوژی با اینترنت یک رابطه دو سویه و تعاملی می باشد.یعنی هردو بر پیشرفت یکدیگر تاثیر می گذارند.نقش مثبت اینترنت در زمینه های علمی و دانشگاهی بر هیچ کس پوشیده نیست ولی در این قسمت نقش اعتیاد به اینترنت و تاثیر آن برروی مسائل تحصیلی و دانشگاهی مد نظر می باشد.دانش آموزان یا دانشجویان و یا حتی معلمان و استادانی که دچار اعتیاد به اینترنت می شوند، دیگر از اینترنت به عنوان وسیله ای برای بالا بردن سطح علمی و پژوهشی خویش استفاده ای نمی کنند بلکه اینترنت برای آنان به عنوان یک هدف و یک منبع کسب لذت در می آید.بدیهی است که وقتی چنین حالتی پیش آید، این افراد نه علاقه و نه امکان استفاده از اینترنت را برای مقاصد علمی خواهند داشت.

 

 

درمان اعتیاد به اینترنت

 

 

اعتیاد به کامپیوتر و اینترنت ، تفاوت زیادی با انواع دیگر اعتیاد مثل اعتیاد به مواد مخدر ، سیگار و قمار بازی ندارد. همه اعتیادها دارای عناصر اساسی معین و معمولی هستند. در این قسمت قبل از اینکه روش‌های درمان اعتیاد اینترنتی ذکر شود ، ‌بعضی از عناصر معمول که در همه اعتیادها به چشم می‌خورد توضیح داده می‌شوند ، زیرا اعتقاد بر این است که شناخت این عناصر اساسی و پایه و تشخیص آنها در موقعیت شخصی فرد ، به وی در درمان اعتیاد کمک خواهد کرد. مورتن سی ارمان1 ( 1996 ) این عناصر اساسی و پایه را که در همه اعتیادها مشترک هستند به این صورت دسته‌بندی کرده و توضیح داده است :

1-انکار :

 

همه افرادی که به چیزی معتاد می‌شوند درجاتی از انکار را دارا هستند . هیچ اعتیادی بدون انکار تثبیت نمی‌شود انکار می‌تواند شکل‌های مختلفی داشته باشد. در یک حالت ملایمتر شخص ممکن است معتقد باشد که :‌« من می‌توانم این مشکل را کنار بگذارم و هر موقع که تصمیم گرفتم ، این کار را خواهم کرد.» در این حالت فرد واقعیت وجود مشکل را می‌پذیرد ولی این احساس وجود مشکل در پایین‌ترین حدخود است. شخص با این گفته به خود اطمینان می‌دهد که قدرت و توانایی آن را دارد که بتواند این مشکل را کنار بگذارد. در حالت دیگر ، انکار اغلب به صورت « کدام مشکل ؟ من که مشکلی ندارم.» اتفاق می‌افتد.

 

انکار بعضی اوقات به اندازه ای قوی است که کل زندگی شخص رو به زوال می‌رود و شخص همچنان اظهار می‌کند که همه چیز کاملاً خوب است و هیچ مشکلی وجود ندارد . فرد ممکن است شغلش را از دست بدهد ، روابط زناشویی‌اش از هم گسیخته شود ،سلامتی‌اش تحت تأثیر قرار بگیرد و همه این چیزها قبل از اینکه فرد مشکل را تشخیص بدهد اتفاق بیفتد .

 

2-قصور و کوتاهی در درخواست کمک

 

دومین عنصری که بیشتر معتادان را تحت تأثیر قرار می‌دهد این است که آنها زیاد تمایلی به کمک گرفتن از دیگران ندارند. تصور اکثر معتادان این است که : « من خودم می‌توانم بر این مشکل غلبه کنم.» معتادان اغلب افرادی مغرور هستند ، زیرا نه تنها از تقاضای کمک طفره می‌روند ، ‌بلکه هنگامی هم که دیگران می‌خواهند به آن‌ها کمک کنند ، به راحتی نمی‌پذیرند . اشتباه دیگر اکثر معتادان این است که هنگامی هم که تصمیم می‌گیرند از کسی کمک بگیرند ، معمو لاً سراغ افرادی می‌روند که اطلاعات زیادی ندارند. این افراد ممکن است اعضای خانواده یا دوستان فرد باشند که اغلب به تنهایی نمی‌توانند زیاد ثمری داشته باشند . بهترین کاری که این افراد باید انجام دهند این است که به متخصصین حرفه‌ای مراجعه نمایند که می‌دانند چگونه افراد معتاد را درمان کنند . به هر حال این افراد نیز زیاد نیستند و اگر کسی مدعی است که توانایی درمان اعتیاد را دارد ، باید به نتایج کارش نگاه کرد و مدت طولانی به آن فرد متکی نبود و چنانچه با این فرد پیشرفتی را در خود مشاهده نکرد ، باید در جستجوی فرد دیگری بود، تا سرانجام آن شخص مناسب را پیدا کرد.

 

3- نداشتن لذایذ و خوشی‌های دیگر

 

چیزی که در مورد اکثر معتادان یا همه آنها صدق می‌کند این است که آنها یا تنها یک لذت و خوشی واحد در زندگی شخصی دارند و یا اینکه یک منبع خوشی در آ نها قوی‌تر است. افراد غالباً به این خاطر معتاد می‌شوند که زندگی‌شان ارضا کننده نیست . به نظر می‌رسد که در زندگی این افراد کمتر لذت و خوشی به چشم می‌خورد . آنها مجبورند که چنین تجاربی را از راه‌های دیگری ایجاد نمایند ، خواه چنین میلی آنان را به طرف قمار بازی ، مواد مخدر و …. بکشد ، یا آنهارا درگیر اینترنت و سرگرمی‌های موجود درآن بکند. این عامل برای افرادی که می‌خواهند اعتیادشان را ترک کنند ، فوق‌العاده مهم است . اگر فردی سعی کند که منبع عمده لذت را در زندگی‌اش از بین ببرد، بدون اینکه قادر به یافتن منابعی دیگر برای کسب لذت جایگزین شود ، بعید است که بتواند اعتیاد را به مدت طولانی کنار بگذارد. هر کسی که قصد ترک اعتیاد را دارد ، در آغاز باید منابع کسب لذت مناسبی را در نظر بگیرد تا کم کم آنها را جایگزین رفتارهای اعتیادآور خویش سازد.

 

4-کمبود مهارتهای اساسی رویارویی و اداره زندگی

 

به اعتیاد هرگز نباید همچون رفتاری نگریسته شود که ذاتاً مشکل‌زاست و یا اینکه مشکلات در ذات آن است. اعتیادها نشانه‌ای از کمبودها و مشکلا ت زیر بنایی هستند. به همین خاطر است که بیشتر درمان‌های اعتیاد ناموفق هستند. برای درمان اعتیاد ، باید به اعتیاد فراتر از خود اعتیاد نگاه کرد و کمبودهای اساسی در مهارتهای رویارویی با چالش‌ها و اداره زندگی را که از علل اصلی اعتیاد محسوب می شوند ، مورد بررسی قرارداد . برای مثال ، افرادی که به الکل و مواد مخدر معتاد می‌شوند معمولاً‌ کمبودهایی اساسی در مدیریت زندگی ، مدیریت استرس و مهارتهای بین فردی دارا هستند. این افراد معمولاً در سنین کودکی و نوجوانی ناکامی و رنج زیادی را تجربه می‌کنند و ارتباط مؤ ثـر بـــا دیگران را نمی‌آموزند . آنها همواره به دنبال یک عامل بیرونی هستند که بتواند آنها را تسکین دهد. این عامل بیرونی ممکن است الکل ، هروئین ، اینترنت و … باشد. این الگوی رفتاری مدتها تکرار می‌شود و باعث ایجاد وابستگی جسمی یا روانی یا هر‌دو می‌گردد که در این صورت ترک اعتیاد هم بسیار مشکل می‌شود.

 

 

در مورد سیگار هم این موارد کاملاً صدق می‌کند ، زیرا بسیاری از افراد خیال می‌کنند که سیگار کشیدن به آنها کمک می‌کند تا با استرس کنار بیایند و تسکین یابند . بنابراین اگر کسی سعی کند که اعتیاد به اینترنت را در خود ریشه‌یابی کند باید از خود سئوال هایی نظیر سئوال‌های زیر بپرسد :

 

· کمبود کدام مهارت‌های اداره استرس و یا مهارت‌های زندگی باعث اعتیاد من گردیده است ؟

· من چه مشکلی در زندگی دارم که اعتیاد کمک می‌کند از آن دوری کنم ؟

· از رفتارهای اعتیاد آور چه فواید یا مزایایی نصیب من شده است ؟

 

 

5-وسوسه شدن :

 

هنگامی که فردی تصمیم به ترک اعتیاد می گیرد ، با موانعی مواجه خواهد شد که باید از قبل آنها را در نظر بگیرد. یکی از این موانع مقابله با وسوسه‌های بعدی است. وقتی فرد تصمیم می‌گیرد از چیزی که به او لذت زیادی می‌دهد جدا شود ، حتماً وسوسه خواهد شد که دوباره به طرف آن برگردد . برخی اوقات وسوسه ممکن است خیلی قوی باشد ، ولی به هر صورت فرد باید در برابر آن مقاومت کند . وسوسه در حقیقت بیش از یک میل درونی قوی نیست و اغلب با افکاری که فوران می‌کنند همراه است. وسوسه فرد را وادار می‌کند که بر گشته و این هوس‌های شدید درونی را ارضا کند.به هر حال اراده شما باید همیشه خیلی قوی‌تر از افکار درونی ، احساسات یا دیگر حالت‌هایتان باشد. شما دارای قدرت اراده و انتخاب هستید بنابراین می‌توانید یکی از آنها را انتخاب کرده و بقیه را نادیده بگیرید. افکار و احساسات شما در برابر اراده شما از قدرت خیلی کمی برخوردارند. هر چند بیشتر مردم به غلط تصور می‌کنند که افکار و احساساتشان قدرت بیشتری از اراده آنها دارند .

 

6-کوتاهی در انجام دادن آنچه که باید انجام شود.

 

بدیهی است که اگر مردم آنچه را لازم بود انجام می‌دادند، همه اعتیادها قابل درمان بودند . دلیل اینکه بیشتر اعتیادها بصورت علاج ناپذیر درآمده‌اند ، این است که مردم ازانواع اعمالی که اغلب لازم است انجام شوند طفره می‌روند .منظور از این اعمال چیست؟ این اعمال می‌توانند بی شمار، گوناگون و برای هر فردانواع ویژه‌ای داشته باشند. به عنوان مثال برای درمان اعتیاد اینترنتی ، موارد زیر را می‌توان در نظر گرفت که افراد انجام دهند.

 

· برای اوقاتی که به اینترنت اختصاص می‌دهید ، یک برنامه کامل با محدودیت زمانی داشته باشید.

· وادارکردن خود به دور ماندن از اینترنت برای روزهای متوالی.

· قرار دادن پیامدهای معنادار ( نه مضر )‌ برای مواقعی که از گفته خودتان پیروی نمی‌کنید.

· به جای گذراندن وقت در اینترنت ، خودتان را وادار به انجام کارهای دیگری نمایید.

· آموختن اینکه چگونه از منابع سالم لذت در زندگی استفاده کنید و این منابع را جایگزین اینترنت نمایید و حتی نسبت به اینترنت لذت بیشتری را نیز کسب کنید.

· تا موقعی که در کاهش وابستگی خود موفق نشده‌اید از دیگران کمک بگیرید.

· از قرار گرفتن در محیط‌هایی که ممکن است ، باعث بازگشت رفتارهای اعتیادآور شوند احتراز کنید.

 

هر چند این اعمال ، تنها اعمال لازم برای ترک اعتیاد اینترنتی نیستند ولی برای اکثر افراد مفید هستند . ممکن است موارد مذکور شدید یا ظالمانه به نظر برسند ولی برای درمان اعتیاد مؤثر هستند.اگر شما در گذشته مواردی از قصور در هر یک از اعمال را داشته‌اید ،‌ معنای آن این است که شما نخواستید آنچه را که لازم است انجام بدهید . همه معتادان سرانجام درمان خواهند شد فقط اگر بدانند که چه اعمال ویژه‌ای را باید انجام دهند ، هر چند این اعمال با افکار و احساسات آنها در تضاد باشد.

 

7-کنار آمدن با بازگشت ها :

 

در درمان اعتیاد ،‌ مخصوصاً‌ در اوایل راه همیشه بازگشت‌هایی به صورت ناخواسته رخ می‌دهد. در یک برنامه درمانی خوب بازگشت‌های معمول پیش بینی می‌شوند و افراد برای رویارویی موفق با این بازگشت ها از قبل آماده می‌شوند . نکته ای که در این جا خیلی مهم است این است که « برگشت » با « شکست» مترادف نیست . بازگشت به این معنا نیست که شما در کوشش‌هایتان برای درمان اعتیاد شکست خورده‌اید. مثلاً اگر شما برای 3 ماه از سیگار کشیدن خودداری کنید و دوباره برای 2 روز از آن استفاده کنید ، نباید این بازگشت را شکست قلمداد کنید و همه کوشش‌های خود را بی‌فایده تلقی کنید . بلکه باید روی این واقعیت متمرکز شوید که از 90 روز حداقل 88 روز یعنی 97/. درصد شما موفق بوده‌اید و این خیلی خوب است.

 

روش‌های درمان اعتیاد به اینترنت :

 

کندل1 (1998 ) روش‌هایی را پیشنهاد کرده است که به افراد کمک می‌کند تا بتوانند استفاده زیاد خود را از اینترنت تعدیل نمایند .

 

این روش‌ها عبارتند از :

 

1- شکستن عادات فردی -فرد باید دریابد که استفاده وی از اینترنت از حد متعارف خیلی بالاتر است و برای کاهش استفاده تا حد معمول ، روال عادی زندگی خود را عوض کند . این گونه افراد باید برای موقعی که به خانه می‌رسند و می‌خواهند کامپیوتر را روشن نمایند ،‌ کارهای دیگری را در نظر بگیرند و انجام دهند . همچنین این افراد می‌توانند از یک ساعت هشداردهنده استفاده کنند تا بعد از یک ساعت معین استفاده از اینترنت ، زنگ هشدار به صدا درآید و آنها استفاده از اینترنت را متوقف ساخته و به سراغ کارهای دیگری بروند و سپس اگر خواستند ، به سراغ کامپیوتر بروند .

 

2- برای پر کردن اوقات خود کارهای دیگری در نظر بگیرید -افراد دچار اعتیاد به اینترنت که می‌خواهند از این عادت رهایی یابند ، باید برای اوقات بیکاری‌شان و یا اوقاتی که روی خط اینترنت نیستند ، کارها و فعالیت‌های دیگری را در نظر بگیرند . به عنوان مثال عضو یک باشگاه شدن ،‌ آغاز یک برنامه تمرینی ، انجام کاری با دوستان ، ورزش کردن و …

 

3- پیدا کردن افرادی برای صحبت کردن با آنها -اکثر افراد بیشتر به این خاطر سراغ اینترنت می‌روند که با دیگران صحبت کنند . این افراد می‌توانند اشخاصی را در زندگی واقعی خود پیدا کنند که بتوانند با آنها صحبت کنند ، حتی اگر شده این کار را با چیزهای جزئی شروع کنند.

 

4- مسایل زیر بنایی را جستجو کردن -در بسیاری از موارد استفاده مفرط از اینترنت ، نشانه یک مشکل ریشه‌دارتر است . وبگردی[2] در اینترنت و اتاق‌های چت یک مکانیسم برای کنار آمدن با احساس پوچی ، خودتردیدی و سایر مشکلات روان‌شناختی است . فرد مبتلا به اعتیاد اینترنتی باید مسایلی را که از آنها طفره می‌رود پیدا کرده و علل ریشه‌ای این مشکلات را درمان نماید.

 

5- درخواست کمک از متخصصین -اگر فرد نتواند با استفاده از روشهایی که ذکر گردید مشکل خویش را حل نماید و یا اینکه در این زمینه کمک می‌ خواهد، بهتر است که با یک مشاور یا روانشناس تماس بگیرد. این متخصصین می‌توانند فرد را در کاهش وابستگی به اینترنت یاری نماید جیمز فرینگ (1999) نیز برای چیره شدن بر اعتیاد اینترنتی راه‌هایی را پیشنهاد کرده است که در قسمت زیر این روش‌ها به‌طور خلاصه آمده است.

 

·تمرین وارونه

 

این تمرین به این‌صورت است که مثلاً‌ اگر شما عادت کرده‌اید که هر روز صبح که از خواب بیدار می‌شوید ، ایمیل خود را بررسی کنید این روند را تغییر دهید . شما می‌توانید به جای این کار ابتدا یک دوش بگیرید و یا صبحانه بخورید . یا اینکه اگر شما شبها بیشتر به سراغ اینترنت می‌روید و عادت کرده‌اید که به محض ورود به خانه کامپیوتر را روشن کنید ، دیگر این کار را نکنید در عوض شام بخورید ، اخبار گوش بدهید و… . با این کارها شما آن روال عادی را به هم می‌زنید.

 

·برنامه‌ریزی کردن

 

برای اینکه زیاد از اینترنت استفاده نکنید شما باید یک برنامه هفتگی برای خودتان تهیه کنید که در آن تعداد جلسات استفاده از اینترنت مشخص شده باشد و برای هر جلسه اهداف معقولی درنظرگرفته باشید به مرور می‌توان تعداد جلسات و مدت آن را در برنامه کم کرد ، مثلاً 20 ساعت به جای 40 ساعتی که اکنون استفاده می‌کنید.

 

·تنظیم پرسشنامه

 

از خودتان بپرسید : « موقعی که من از اینترنت استفاده می‌کردم چه چیزهایی را از دست دادم ؟» پاسخ و فعالیت‌هایی را که در جواب این سئوال پیدا می‌کنید زیر هم بنویسید. وقتی فهرست بی‌پایان این فعالیت‌ها را ببینید متعجب خواهید شد این کار شما را در رهایی از اعتیاد اینترنتی مصمم‌تر خواهد ساخت.

 

·ملحق شدن به یک گروه حمایتی

 

شما می‌توانید با صحبت کردن با دیگرانی که مثل شما هستند و دوستان واقعی‌تان که همانند شما گرفتار اعتیاد اینترنتی شده اند ، دریابید که در این مسیر تنها نیستید و افراد دیگری هم هستند که با اعتیاد نبرد می‌کنند . حمایت افراد در مبارزه با هر نوع اعتیاد خیلی مهم است .

 

·حمایت خانوادگی

 

از آن جایی که اعضای خانواده‌تان می‌دانند که شما بهتر از اکثر مردم هستید و شما را دوست دارند ، حمایت آنها کمک فراوانی به شما خواهد کرد تا از این وابستگی نجات پیدا کنید .

 

ابوالقاسم شکیبا/روانشناس