دین یعنی چه و لازمه اش در زندگی انسان چیست؟
دین چیزی نیست جز روش زندگی و یا همان برنامه سعادت و رستگاری بشر، که اگر انسان طبق فرامین آن عمل نماید سعادتمند خواهد شد و حقیقت زندگی رو در پرتو آن یقینا خواهد یافت.دین همانند راه راست و روشنی است که انسان را به سوی سعادت رهنمون می سازد و راه را از چاه می شناساند. حال برای اینکه انسان از این راه راست منحرف نشود لازمه اش این است که این راه را کاملا بشناسد و به صحیح بودن آن ایمان کافی داشته باشد، و گرنه با دام های مختلفی که به هر روشی سر راه انسان برای انحرافش نهاده می شود، از راه حق و حقیقت دین دور خواهد شد و به ضلالت و تاریکی روی خواهد آورد.در نتیجه دین را به هیچ وجه نمی توان جدای از زندگی روزمره انسان لحاظ کرد. ولی باید توجه داشت که در این راه برای انسان انتخاب های متفاوتی به وجود می آید، هم دنیوی و هم اخروی که اگر آسیب ها و آفت ها را شناسایی کند می تواند بهترین انتخاب را داشته باشد.
علت های دین گریزی در جوانان :
ابتدا باید تعریفی از دین گریزی داشته باشیم و به این سوال جواب دهیم که دین گریزی یعنی چه؟!
کلمه گریز یا گریختن روشن تر از آن است که نیازمند تعریف باشد اما شاید این کلمه ترکیب و معانی زیادی در اذهان جوانان به وجود بیاورد که نیازمند یک تعریف دقیق است تا با معانی دیگر اشتباه نشود.
دین گریزی را می توان این چنین تعریف کرد: هر نوع فاصله گیری از دین و کم رنگ کردن آن در زندگی چه شخصی و چه اجتماعی که باعث دور شدن از فرامین دین و جلوگیری از گرایش به دین و درک درست آن در زندگی را می توان گریز از دین نام برد. طبیعتا عواملی به صورت پیدا و پنهان، دین و گرایش به اون رو تهدید می کند که امروزه در عصر ما متاسفانه عامل دین گریزی است که جوانان ما را به دنبال خود می کشاند… البته هیچ کس نمی تواند به طور کامل با دین قطع رابطه بکند. دین دارای یک امر فطری است و از انسان جدا شدنی نیست چون انسان از همان ابتدا خدا جوی است. خداجویی یک موهبت فطری است چنانچه قرآن کریم نیز به این حقیقت اشاره می کند (روی خود را متوجه آیین خالص پروردگار کن! این فطرتی است که خداوند انسان ها را به آن آفریده) باید بدانیم که دین گریزی به معنای نفی دین نیست این گریز به معنای کم رنگ شدن ایمان و کم نور شدن چراغ دین در زندگی افراد می باشد و این معضل هم اختصاص به دین خاصی ندارد، بلکه دامن گیر همه ادیان و مکتب های دیگر هم شده است. جامعه اسلامی مخصوصا جوانان ما هم متاسفانه از این مسئله مستثنی نیست. که در ذیل به مواردی اشاره خواهم نمود:
گریز از مکتب اسلام در جوان های امروز را می توان به دو گروه تقسیم کرد:
1- عوامل محیطی:
الف) اجتماعی (نظیر تهاجم فرهنگی، محیط و دوستان)
تهاجم فرهنگی: هجوم رسانه های شدید بر ضد دین و متولیان دین که یکی از عوامل دین گریزی است. دین ستیزان با امکانات گسترده اقتصادی– رسانه ای، متاسفانه توانسته اند ضربه های شدیدی به جوانان امروز وارد کنند آن ها با ناکار آمد نشان دادن دین و به چالش کشیدن باورها و رفتارها و مناسک دینی سهم زیادی در دین گریزی دارند.
محیط دوستان: زندگی کردن در محیط هایی که محصول مهم آن دین گریزی است به آسانی امکان پذیر نیست، این محیط ها ناخودآگاه افراد را تحت تاثیر شدید قرار می دهد، و آن ها را ناخواسته به سوی دین گریزی می برند. در چنین مواردی نخستین مرحله درمان جداسازی جوانان از چنین محیط هایی است. اگر به تاریخ صدر اسلام بنگریم مسلمانان از محیط ناسالم مکه هجرت کردند تا آلوده به جو ناسازگار آنجا نشوند. امروزه هم جوانان ما دراین مسئله خیلی زیرکانه و با هوش بالا خود را از محیط هایی که تضاد با دین دارد بپرهیزند و با دوری کردن از این محیط ها خود را آلوده به دین گریزی نکنند.
جهالت، عملکرد نادرست مبلغان دین، رواج درگیری های جناحی و مذهبی و عوامل دیگر…)
پ) اقتصادی (فقر و تهی دستی جوانان و خانواده های آنان که باعث بروز مشکلات متعددی چون اشتغال، مسکن، رفاه، ازدواج و… شده)
دین گریزی از نظر اقتصادی: اگر رهنمودهای اقتصادی قرآن عملیاتی نشود، بیکاری گسترده می شود و درصد بالایی از نیروی کار در شمار بیکاران قرار می گیرند. و در نتیجه فقر در بطن جامعه رخنه می کند و جوانان ما با معظلاتی چون فقر، بیکاری، ازدواج، مسکن و غیره دچار می شوند و این جاست که جوانان با انواع و اقسام درگیری های زندگی گرفتار می شوند و دیگر وقتی برای گذاشتن به دین و مناسک آن باقی نمی ماند.
2- عوامل فردی یا شخصی:
الف) تعصبات بی جا
ب) غفــلت از دین
پ) گرایش به تمایلات و هواهای نفسانی
ت) ضعـف بینش جوان نسبت بـه دیـن
ث) ضعف و سستی بنیان های دینی مانند خانواده ها و مراکزی که در تشکیل دهنده افکار و زندگی جوانان ما موثرند که این پدیده عواقب نامطلوب و جبران ناپذیری در فرد و اجتماع به مراتب بیشتر دارد.
عواملی که از بروز دین گریزی جوانان جلوگیری می کند:
1- معرفی شایسته دین: معرفی درست دین یکی از راه های مهم برای جلوگیری از دین گریزی است. اگر دین باوران آموزه ها و باورهای دینی را بر مبنای اصول که همان قرآن و سنت حسنه است، نشان بدهند و شک و تردید را از مخاطبان مخصوصا جوانان بگیرند و دین را ناسازگار با علم نشان ندهند، قطعا شاهد دین گریزی جوانان نخوا هیم بود. که این امر مهم بر عهده مبلغین دین و مراکزی است که در تشکیل بنیان دینی جوانان نقش دارند مثل خانواده ها و مراکز آموزشی نظیر دانشگاه ها و مدارس.
2- پیاده سازی دین و فرامین آن در میان جامعه و اجتماع: پیاده کردن رهنمود های دین چه از نظر اقتصادی، سیاسی، اجتماعی در پرتو کلام قرآن کریم و سنت رسول اکرم و ارایه الگوهایی که قرآن بیانگر آن هاست می تواند از هر نوع دین گریزی در میان جوانان جلوگیری کند.
3- پیاده کردن رهنمود های دین از نظر اقتصادی در جامعه: یک بخش آن بر عهده مسئولین می باشد که با راه کارهایی که در پیش دارند می توانند از دغدغه های جوانان از بابت فقر و مشکلات معیشتی جوانان بکاهند و بخش دیگر هم بر عهده دین داران می باشد که با دادن زکات اموال خود و صدقات و انفاق می توانند مشکلات زیادی رو از دوش مستمندان و نیازمندان جامعه بردازند. خداوند می فرماید: (و انفقوا فی سبیل الله) (سوره بقره آیه 195)
4- از نظر اجتماعی:
خشونت، اجبار و تعصبات بی جا در اسلام ناپسند است.
در توصیه های دین اسلام اکراهی در پذیرش دین نیست (لا اکراه فی الدین) پیامبر تنها بشیر و نذیر است. قرآن کریم در این مورد صراحتا می فرمایید: (فان تولیتم فانما علی رسولنا البلاغ المبین) (سوره تغابن آیه 12). پیامبر اسلام نباید سخت گیری کند، سخت گیری مردم را از ایشان می گریزاند. بر اساس این رهنمودها سخت گیری های نابه جا و تحمیل خواسته ها و ایجاد محدودیت های فراگیر خود یک عامل دین گریزی است که خانواده در این مورد نقش بسزایی دارد، پدر و مادر با معرفی دین و بیان واجبات و گفتن دیدگاه های روشن از دین که سعادت زندگی فرزند خود، بر اساس و عنوان این فرامین رقم می خورد، می توانند آینده روشنی برای فرزندان خود به ارمغان بیاورند و از هرگونه امر و نهی نابجا نسبت به فرزندان خود پرهیز کنند. چون تجربه نشان داده فرزندانی که همواره در باید و نباید و انواع امر و نهی کردن ها زیسته است پس از رهایی از سلطه پدر و مادر یکسره سرکش می شوند و بسی بیشتر از دیگران دین گریز می شوند.
احساس آرامشی که در دین وجود دارد در ذهن جوانان باید شکوفا شود.
باید نگاه یک بعدی به دین شکسته شود و دین را به عنوان یک مجموعه کامل که در تمامی ابعاد زندگی جوان برجسته شود و نگاه یک سویی به دین و طرح یک سویه باید و نبایدها، کیفر، تبعیض، از بین برود چون این مسائل دین را ناکار آمد و ناسازگار با امید و سعادت نشان می دهد. با کمک دین می توان عشق را در دینداران حیات بخشید به آنها امید به زندگی داد، سعادت بخشی دین را برجسته ساخت و آرامش بخشی آن را نشان جوانان داد. الگو برداری از قرآن بسیار ارزشمند و راه گشاست، اگر در قرآن کریم مروری کنیم واضح و روشن می بینیم که قرآن نخست باورسازی می کند و پس از فراهم آمدن بستر مناسب تکلیف و امر و نهی می کند.
منبع : علل دین کریزی در بین جوانان / پی نویس