به نام خدا

جایگاه و ارزش فرزند در اسلام : حضرت زهرا(س) وقتی دید که هر دو خط زیباست و هر دو در این مسابقه هنری شرکت کرده‌اند، با خود گفت من چه می‌توانم بکنم و چگونه میان دو کودکم قضاوت کنم، لذا فرمود: «ای نور دیدگانم! من دانه‌های این گردنبند را با پاره کردن رشته آن، بر سر شما می‌ریزم. هرکدام از شما دانه‌های بیش‌تری بگیرد خط او بهتر و قدرت او بیش‌تر است.»< غلام محمد فخر الدینی نجفی، فاطمه‌ی زهرا(ع) محور هستی، ص۱۲۰>
فرزند، نعمتی بزرگ و منبع خیر است؛ منبع کرامت و سود دنیا و آخرت برای انسانی که مؤمن به حق است و از روی ایمان، فرزندان خود را مؤمن و شایسته تربیت می‌کند. اولاد چه دختر و چه پسر از بزرگترین و با منفعتترین نعمت‌هایی است که حضرت حق به بندگان عنایت می‌کند. حضرت ابراهیم(ع) به دلیل فرزنددار شدن، به حمد کامل حق برخاست و به راستی که فرزنددار شدن اقتضای حمد می‌کند؛ حمدی که با زبان و قلب و اعضا و جوارح تحقق می‌یابد: «الْحَمْدُ للهِ الَّذِی وَهَبَ لِی عَلَى الْکِبَرِ إِسْماعِیلَ وَإِسْحاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ الدُّعاءِ؛ خدای را سپاس که در زمان پیری، به من اسماعیل واسحاق را بخشیدهمانا پروردگار من شنوای دعای بندگان است.(ابراهیم، آیه39 )

ادامه مطلب :

حضرت علی(ع) فرموده است: مَن اخلص بَلَغ الآمالَ؛[۲۶] کسی که اخلاص داشت، به آرزوهای خود خواهد رسید.نکته آخر این‌که کار خالصانه اندک، بهتر از کارهای فراوان بدون این صفت است. لذا اگر در امر تربیت و به ویژه انتقال محبت حضرت به فرزندان اخلاص باشد، تلاش کم والدین، اثر بخش‌تر از تلاش‌های بسیار بدون اخلاص خواهد بود.

حضرت نبی اکرم(ص) می‌فرماید: أخلص دینَکَ یَکفیکَ القلیلُ من العملِ؛[۲۷] قلبت را خالص کن که همان عمل کم برای تو کافی است.< همان، ج۳، ص۱۴۲۶؛ کنز العمال، ح۵۲۵۷٫>
کار تربیت، مدت‌ها قبل از تولد کودک و از دوران انتخاب همسر آغاز می‌شود. باید کوشش شود که همه از لحاظ جسمی دارای بنیه و اندام متناسب و از نظر اخلاقی دارای ملکه ی عفت و اصالت و از نظر روانی نیز فردی سالم و با نشاط باشد.
یک نفر زارع وقتی می‌خواهد یک زراعتی بکند و تخمی را در زمینی کشت کند، ملاحظه می‌کند چه چیز مفید با این است و چه چیزهایی مخالف با این است. باید همین‌طور مواظبت کند تا وقتی رشد کرده و به ثمر رسد. اسلام همین معامله را با افراد انسان کرده است. اگر پدر و مادر یکی از آن ها مثلاً اخلاقش فاسد باشد، اعمالش اعمال غیرانسانی باشد، این بچه‌هایی که پیدا می‌شوند به واسطه ی وراثتی که هست در کار این‌ها در او تأثیر دارد..»

 چهار روش موثر در نهادینه کردن تربیت دینی و حجاب و عفاف در کودک:

اول روش تشویق کودک:

کاری کنیم که کودک متوجه شود این کارش، کار خوبیست. حال می توان با یک بوسیدن ساده باشد تا خریدن جایزه برای او یا حتی واگذاری مسئولیت به او به خاطر کار صحیحش مثل پوشیدن چادر یا آرام نشستن در مراسم عزای امام حسین و احترام به این محفل. البته چند  نکته را در خصوص این روش باید بگوییم که در خصوص تشویق برای امر حجاب نباید خود کودک تشویق شود بلکه حجاب او باید مورد ستایش قرار بگیرد و  کودک علت تشویق شدنش را خود امر حجاب بداند. یعنی به او بگوییم حجاب تو برای من ارزشمند است.و این که تشویق باید به موقع باشد و باعث ترغیب کودک شود و موجب استمرار عمل او باشد نه باعث دلسردی او (مثلا برخی به او می گویند با حجاب زشت می شوی یا بی حجاب زیباتری و کودک که خیلی به قیافه اش حساس است از این امر به علت نداشتن انگیزه قوی، زده می شود پس بهتر است در جاهایی که چنین افرادی حضور دارند کمتر رفت و آمد کنیم). نکته دیگر اینکه تشویق هدف نباشد بلکه به عنوان وسیله ای برای ایجاد انگیزه مورد استفاده قرار بگیرد.
دوم روش بصیرتی:

این روش ارزش والایی دارد. بصیرت شناختی است که در مسئله تربیتی فرد باید شناخت صحیح نسبت به مسائل داشته باشد تا بتواند فرزندش را درست تربیت کند لذا، اموری چون شناخت صحیح از انسان، یا زن و فلسفه حجاب او، یا محرم و دلیل عزاداری و هدف امام حسین از قیام در این ماه و… که در صورتی یک مادر یا پدر می تواند به کودک خود این مسائل را آشنایی بدهد که خود بر آنها آگاهی و شناخت جامع و کاملی داشته باشد و به تشخیص خود بتواند کودک را نیز شناخت بدهد. بیان اموری چون احکام روابط زن و مرد پس از بلوغ، احکام محرم و نامحرم و تمامی این امور باید اول توسط والدین بررسی و شناخته شود و سپس بر طبق فهم و درک کودک خلاصه شده و به او فهمانده شود.
سوم روش قصه گویی:

قصه گویی یک روش بسیار کار آمد در زمینه تربیت کودک محسوب می شود و کار تربیت کودک با این عمل ( که برای کودک بسیار شیرین است)،بسیار آسان می شود چراکه خصوصا کودکان اشتیاقی به نصیحت شنیدن ندارند و اگر این کار را با قصه گویی برای آنها انجام دهیم آنها به شدت تأثیر می پذیرند و نیز قصه گویی باعث تفکر کردن کودک می شود و کودک ذهن خود را کامل در اختیار قصه‌گو قرار می دهد .
چهارم نقش الگويي:

دوره كودكي و نوجواني در تربيت اسلامي بسيار حائز اهميت است. شکی نیست که اقدام والدین  در شروع وظیفه‌ی تربیت دینی فرزندشان از سنین پایین، کودک را آماده می‌کند که عقیده و ایمان به «الله» تعالی در روانش رشد کند. باید از کودکی زمینه در کودکان برای رشد دین در اذهانشان پایه گذاری شود.
كودكان و نوجوانان در تقليد پذيري شهره اند و آنها بسياري از رفتار ها از طريق تقليد كردن از والدین و ديگران مي  آموزند. ثابت شده كودكان و نوجوانان بيشتر از طريق مشاهده از اعمال و رفتار والدين و اطرافيان خود الگو مي گيرند و آنها با مشاهده اعمال نيك عبادت و نماز والدين به اين كار مي پردازند و به تقليد و تكرار آن رفتار ها مبادرت مي ورزند.
مثلا برخي افراد عبادت و نماز كودكان را براي آنان به منزله سرگرمي مي دانند و آن را فاقد ثواب و اجر الهي مي دانند در حالي كه چنين نيست و قطعا عبادت در كودكي حسناتي را به دنبال دارد.
پس خوب است كه بدانيم عبادت و نماز خواندن كودكان، آنان را در پيشگاه خداوند مأجور مي گرداند و رغبت بيشتري براي انجام عبادت خواهند داشت و از طريق ديگر انجام عبادت ها در كودك موجب ملكه شدن آنها مي گردد و باعث مي شود كه در دوران بزرگسالي عبادت را به آساني و به خوبي انجام دهند اما آنان كه هنگام بلوغ نماز ننموده اند عبادتي نكرده اند بعد از بلوغ انجام اين كار براي آنها بسيار دشوار خواهد بود پس اگر بخواهيم كودكان افرادي مفيد مومن و نماز خوان باشند بايد از دوران كودكي با عبادت و نماز خو بگيرند و اين دوره براي آموزش و ترغيب آنان بهترين دوران است.

پنجم شادی و تفریح را چاشنی آموزش های دینی کنید:

لازم است دین و آموزش مسائل دینی ( با توجه به روحیه و درک و فهم بچه ها ) بیشتر فرح بخش و روح افزا باشد تا جدی و غمگین .
کودک خود را کمک کنید تا تصور خود را از خلقت جهان نقاشی کند یا به صورت یک داستان درآورد و یا اینکه ذهنیت خود را از بهشت ترسیم کند . می توانید بر اساس داستانهیی که در این باب وجود دارد نمایشنامه ای ترتیب دهید و بازی کنید . اگر چنین کارهایی را بلد نیستید می توانید از سی دی ها و نوارهای موجود در بازار کمک بگیرید .

ششم محبت به کودک است:

کودکي که از همان ابتدا از مهر پدر و مادر بهره مند بوده و از چشمه گواراي محبت سير آب شده است ، داراي روحي شاد و رواني با نشاط است . او در باطن خود احساس محروميت مي کند و گرفتار عقده هاي دروني نيست . در دل وي گلهاي فضايل اخلاقي به آساني شکوفا مي شود و اگر در زندگي با موانعي روبه رو نگردد بشري مهربان وبا فضيلت ، انسان دوست و خدمتگذار خواهد شد . محبت در روايات ما به صورت متعدد مطرح شده است . از امام صادق علیه السلامروايت شده که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند : آنکس که فرزند خود را ببوسد حسنه اي در نامه ي عمل او ثبت خواهد شد و آنکس که فرزند خود را شاد کند خداوند او را در قيامت مسرور ميگرداند. لازم است که والدين در ضمن انجام وظايف تربيتي به اين امر مهم توجه کنند و بدين وسيله فرزندان خود را از بيماري کم رويي و ضعف نفس مصون دارند
و از وصاياي امام علي علیه السلام نزديک شهادتشان اين بود که : در خانواده ي خود با کودکان عطوف و مهربان باش و بزرگ تر ها را احترام کن.<بحار الانوار ج ۱ ص ۱۵۴>
همچنين آن حضرت در جايي ديگر مي فرمايند : بوسيدن کودک رحمت و بوسيدن زن شهوت و بوسيدن پدر و مادر عبادت و بوسيدن برادر مسلمان دين است. <همان ج ۲۳ ص ۱۱۳>

منبع : چگونه فرزند خود را با ایمان دعوت کنیم / تربیت فرزند و موفقیت